Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2011

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ


ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΟΥ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΧΗΜΕΙΑ

Όταν μπεις στην αίθουσα για να διδάξεις Χημεία, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα τη διδάξεις και «καλά». Πολλοί λόγοι συντρέχουν στο να διδαχθεί σωστά ένα μάθημα ή ένα θέμα. Ένας από τους σημαντικότερους είναι ΝΑ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΕΙΣ ΚΑΛΑ.  Ο πλέον ταλαντούχος στην παρουσίαση εκπαιδευτικός , αν δεν γνωρίζει πολύ καλά ένα αντικείμενο δεν θα το διδάξει καλά. Για να μάθεις ένα αντικείμενο πρέπει φυσικά να ασχοληθείς μ’ αυτό και να ψάξεις πολύ. Από τα ελάχιστα δόγματα που είχα στην εκπαιδευτική μου θητεία ήταν ότι για οποιοδήποτε θέμα ξεκίναγα από τη θέση ότι ήμουν ανεπαρκής και ότι πάντα μπορεί να υπήρχαν περιθώρια αναζήτησης και ανακάλυψης σημείων που δεν γνώριζα ή θεωρούσα ότι γνώριζα.    Αυτό δεν είναι θεωρητική αντίληψη , αλλά πρακτικό συμπέρασμα , δεδομένου ότι σήμερα ξαναπερνώντας από τα ίδια γνωστικά μονοπάτια διαρκώς ανακαλύπτω νέα πράγματα.  Με αφορμή αυτές τις σκέψεις προχώρησα στην δημιουργία αυτής της ενότητας στην οποία θα αναφέρομαι σε ερωτήματα που θεωρώ ότι ενδιαφέρουν τον χημικό στη τάξη και για τα οποία υπάρχουν ασάφειες, δυσκολίες, ή και διαφορετικές επικρατούσες αντιλήψεις. Και όπως πάντα υπογραμμίζω ότι παρά την τεκμηρίωση της άποψης που παραθέτω από έγκυρα βιβλία, πάντα υπάρχουν περιθώρια εσφαλμένων θέσεων για τις οποίες είμαι απόλυτα υπεύθυνος και με ικανοποίηση θα άκουγα συμπληρωματικές ή αντίθετες απόψεις. Στο forum του «ΧΗΜΕΙΟΡΑΜΑΤΟΣ» αλλά και άλλα forum όπως στο «Διδάσκω Φυσικές Επιστήμες» ήδη έχει ξεκινήσει μια γόνιμη ανταλλαγή απόψεων σε αντίστοιχα θέματα. Προσωπικά,  διευκολύνω με την παράθεση όλων αυτών των θεμάτων συγκεντρωμένων.

Τι συμβαίνει τέλος πάντων με την ενέργεια των υποστιβάδων 4s και 3d;

Τα πράγματα δεν είναι πάντα απολύτως ξεκάθαρα στην περίπτωση αυτή, αν και στα περισσότερα βιβλία φαίνεται να ασπάζονται την θέση ότι μέχρι Z=20 το ενεργειακό επίπεδο 4S<3d, ενώ μετά αντιστρέφεται. Έχει όμως ενδιαφέρον να παραθέσω τα σχετικά αποσπάσματα από τρία διαφορετικά βιβλία σχετικά με το ίδιο θέμα, και θα διαπιστώσετε ότι υπάρχουν αντίθετες απόψεις. Οι υπογραμμίσεις δικές μου.

ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ Δ.ΚΑΤΑΚΗ: σ.62: " Τα 4s πληρούνται συνήθως προ των 3d. Αφού όμως τοποθετηθούν εις αυτό ηλεκτρόνια η ενέργειά του καθίσταται μεγαλύτερη των 3d τροχιακών..." και παρακάτω " Ειδικότερα κατά τον ιονισμόν των στοιχείων μεταπτώσεως της πρώτης σειράς, αποσπώνται πρώτον τα 4s ηλεκτρόνια και κατόπιν τα 3d αν και ενεργειακώς στην δόμηση ισχύει 4s<3d"

ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ James E. HuHeey. σελ.30: Παρατηρείται οτι υπάρχουν λίγες μόνο διαφορές μεταξύ των διαμορφώσεων που παρατηρήθηκαν πειραματικά και ενός παρόμοιου πίνακα που θα μπορούσε να κατασκευασθεί με βάση την aufbau. Σε κάθε περίπτωση που παρατηρείται εξαίρεση τα ενεργειακά επίπεδα είναι πολύ κοντά μεταξύ τους και διάφοροι παράγοντες αντιστρέφουν τα ενεργειακά επίπεδα. Π.χ. τα (n-1)d και ns επίπεδα βρίσκονται πολύ κοντά όταν είναι συμπληρωμένα με το δεύτερο να είναι ελάχιστα χαμηλότερο σε ενέργεια" και "Στα άτομα των στοιχείων K, Ca και SC ισχύει Ε(4s)<E(3d). οι ενέργειες των διαφόρων τροχιακών είναι ευαίσθητες σε μεταβολές στο πυρηνικό φορτίο και την κατάληψη άλλων τροχιακών από ηλεκτρόνια (προστασία) και αυτό εμποδίζει τον σχεδιασμό μιας απόλυτης κλίμακας των ενεργειών των τροχιακών. Η σειρά που παρουσιάσθηκε (αυτή που προτείνεται και στο σχολικό βιβλίο) είναι ακριβής ότα;ν αναφερόμαστε σε τροχιακά της στιβάδας σθένους. Έτσι 3d>4s ισχύει για το κάλιο αλλά όχι απαραίτητα και αλλού"

ΓΕΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ Γιάννη Μπαζάκη. σελ. 320 "Σε στοιχείο με ατομικό αριθμό μέχρι 20 ισχύει E(3d)>E(4s). Σε στοιχεία με ατομικό αριθμό μεγαλύτερο του 20 τα ενεργειακά επίπεδα αντιστρέφονται"



ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΑΚΤΙΝΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΙΔΙΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ

Στο σχολικό βιβλίο αναφέρεται ότι η ακτίνα σε στοιχεία ίδιας περιόδου ελαττώνεται από αριστερά προς τα δεξιά. Αυτό όμως δεν ισχύει όταν η  περίοδος περιλαμβάνει και στοιχεία μετάπτωσης. Συγκεκριμένα  στα πρώτα στοιχεία του τομέα d όντως υπάρχει μείωση της ατομικής ακτίνας μετά του ατομικού αριθμού, αλλά στα τελευταία αύξηση. Έτσι π.χ.  .

39Y > 40Zr > 41Nb > 42Mo > 43Tc > 44Ru
''πρώτα'' στοιχεία μετάπτωσης 5ης περιόδου
αλλά
44Ru < 45Rh < 46Pd < 47Ag < 48Cd
''τελευταία'' στοιχεία μετάπτωσης 5ης περιόδου

21Sc > 22Ti > 23V > 24Cr
''πρώτα'' στοιχεία μετάπτωσης 4ης περιόδου
αλλά
27Co< 28Ni < 29Cu < 30Zn
''τελευταία'' στοιχεία μετάπτωσης 4ης περιόδου

 Ο λόγος είναι ότι με την προσθήκη των πρώτων πέντε συνήθως ηλεκτρονίων στην υποστιβάδα d της n-1 στιβάδας η ηλεκτρονιακή προάσπιση των ηλεκτρονίων σθένους από τα d αυτά ηλεκτρόνια γίνεται πολύ μεγάλη με συνέπεια η ελκτική δύναμη του πυρήνα στα ηλεκτρόνια σθένους να γίνεται ασθενέστερη και η ατομική ακτίνα τελικά να αυξάνεται.

ΠΟΣΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΕΧΕΙ Ο ΤΟΜΕΑΣ f;

Σύμφωνα με  το σχολικό βιβλίο ο τομέας f περιλαμβάνει 14 ομάδες. Αυτό όμως δεν είναι σωστό.
 Όλα τα στοιχεία του τομέα f βάσει των ιδιοτήτων τους αθα έπρεπε να ανήκουν σε μια μόνο ομάδα και όχι σε 14. Όλα ανήκουν στην ΙΙΙΒ ή 3η ομάδα του περιοδικού πίνακα επειδή έχουν παρόμοιες ιδιότητες με το La και το Ac. Σε μια πιο πιστή απόδοση ίσως θα έπρεπε να "φυτεύαμε" στο κουτάκι του Λανθανίου άλλα 13 στοιχεία και άλλα τόσα στο κουτάκι του Ακτινίου. Αυτό για πρακτικούς λόγους είναι δύσκολο, αν και έχω δει σε κάποιους περιοδικούς πίνακες δύο κατακόρυφες στήλες 14 στοιχείων η κάθε μία που στηρίζονται στα δύο κουτάκια που προανέφεραΔεν περιλαμβάνει επομένως 14 ομάδες ο τομέας f, αλλά δύο σειρές 14 στοιχείων έκαστη.  Ένα ακόμη ζήτημα είναι και το εξής: Τα στοιχεία La(z=57), Lu(z=71) καθώς και τα Ac(89) και Lr(z=103) βάσει της ηλεκτρ. δομής τους (.....5d1, 6s2) και (6d1, 7s2) αντίστοιχα τυπικά είναι στοιχεία μετάπτωσης. Θα έπρεπε λοιπόν θεωρήσουμε σαν "παρενθέσεις" που περικλείουν τα στοιχεία του τομέα f.

Ορθότερο θα ήταν να γίνεται διάκριση μεταξύ των όρων "ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ", "ΑΚΤΙΝΙΔΕΣ"  και "ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ f".  Έτσι θα λυνόταν το θέμα αυτό.

ΠΟΤΕ ΕΝΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΗΣ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΙΣΧΥΡΟΣ;

Στο σχολικό βιβλίο αναφέρεται (σ.98) ότι «αν ο ιοντισμός είναι σχεδόν πλήρης τότε ο ηλεκτρολύτης μπορεί να θεωρηθεί ισχυρός» Στην περίπτωση αυτή ο βαθμός ιοντισμού τείνει στην μονάδα (Στις ασκήσεις δεχόμαστε ότι α=1. Στην περίπτωση αυτή όμως  η σταθερά ιοντισμού Κa ή Kb θα έπρεπε να έχει παρονομαστή μηδέν και να μην ορίζεται κάτι που δεν ισχύει βέβαια, εφόσον και τα ισχυρά οξέα και οι βάσεις έχουν καθορισμένες σταθερές ιοντισμού όπως φαίνεται και από τον πίνακα της σελ. 111. Οι σταθερές αυτές όμως έχουν μετρηθεί πειραματικά και έχουν ληφθεί υπόψη οι διιοντικές επιδράσεις για τις οποίες θα αναφερθώ πιο κάτω) Στο ερώτημα όμως γιατί στην πράξη οι ισχυροί ηλεκτρολύτες έχουν βαθμό ιοντισμού μικρότερο της μονάδας, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τα εξής:

1)      Θα πρέπει να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στον θεωρητικό βαθμό ιοντισμού ή διάστασης που για όλους τους ισχυρούς ηλεκτρολύτες είναι ίσος με τη μονάδα και στον φαινομενικό βαθμό που είναι αυτός που μετρείται πειραματικά και που είναι για τους ισχυρούς ηλεκτρολύτες μικρότερος του 1. Στις επόμενες παρατηρήσεις αναφέρομαι στον δεύτερο.

2)      Τα άλατα λοιπόν, εφόσον αποτελούνται μόνο από ιόντα και κατά την διάλυσή τους δεν υπάρχουν μόρια στο διάλυμα θα έπρεπε να έχουν βαθμό ιοντισμού α=1. Εντούτοις αν παρατηρήσουμε τις τιμές του πίνακα που ακολουθεί θα διαπιστώσουμε (για συγκεντρώσεις 0,1Μ και 25 oC)  ότι άλατα του τύπου MX (όπως NaCl)  έχουν  α περίπου 0,88, άλατα του τύπου Μ2Χ (ή ΜΧ2) έχουν α περίπου 0,75 και άλατα του τύπου ΜX (όπως CuSO4) έχουν α περίπου 0,40. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι o βαθμός ιοντισμού (φαινομενικός) επηρεάζεται από την φύση του ηλεκτρολύτη, δηλαδή από το μέγεθος και το φορτίο των ιόντων του. Επίσης επηρεάζει η συγκέντρωση του ηλεκτρολύτη ακόμη και του ισχυρού την τιμή του α. (Στη διδασκαλία μας όμως στα παιδιά της Γ’ λυκείου αναφέρουμε ότι ο βαθμός ιοντισμού των ισχυρών ηλεκτρολυτών δεν επηρεάζεται από την συγκέντρωση).  Έτσι αν η συγκέντρωση του άλατος ΜΧ από 0,1Μ γίνει 0,01Μ ο α αυξάνεται σε 0,95. Σε άπειρη αραίωση πάντως θεωρούμε ότι ο ισχυρός ηλεκτρολύτης έχει και  πρακτικά α=1.

3)      Ανάλογες παρατηρήσεις ισχύουν και για διαλύματα ισχυρών ομοιοπολικών ηλεκτρολυτών όπως τα ισχυρά οξέα τα οποία δεχόμαστε μεν ότι ιοντίζονται πλήρως αλλά τα πειραματικά δεδομένα έδειξαν βαθμούς ιοντισμού πολύ μικρότερους, περίπου 0,91 π.χ. για το HCl 0,1Μ και θερμοκρασίας 25oC. (Για το λόγο αυτό εισήχθη και ο όρος «φαινομενικός βαθμός διάστασης» όπως προανέφερα και ο οποίος στηρίζεται στα πραγματικά πειραματικά δεδομένα).

4)      Για την ερμηνεία των αποκλίσεων αυτών προτάθηκε από τους  Debye , Ηuckel  η θεωρία των διιοντικών έλξεων. Σύμφωνα με την θεωρία αυτή οι ισχυροί ηλ/τες ιοντίζονται-διίστανται πλήρως στα διαλύματά τους. Στη συνέχεια όμως κάθε ιόν υφίσταται την επίδραση δυνάμεων από άλλα ιόντα αντίθετου φορτίου τα οποία το περιβάλλουν σαν μια «ατμόσφαιρα» αντίθετα φορτισμένη. Αυτή η επίδραση έχει συνέπειες στην κίνηση των ιόντων, στην ηλεκτρική αγωγιμότητα  και προκαλεί σημαντικές μεταβολές στις τιμές των προσθετικών ιδιοτήτων των ηλεκτρολυτών. Όσο πιο αραιά είναι τα ηλεκτρολυτικά διαλύματα, τόσο μικρότερες είναι οι διιοντικές αλληλεπιδράσεις.  (Κύρια πηγή: Θ. Χατζηιωάννου, Ποιοτική ανάλυση και χημική ισορροπία)

ΤΑ ΔΥΣΔΙΑΛΥΤΑ ΑΛΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΙΣΧΥΡΟΙ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ;

H διάλυση μιας ουσίας είναι φαινόμενο άσχετο με την ηλεκτρολυτική ισχύ της και έτσι θεωρώ ότι πρέπει να το χειριστούμε στη τάξη. Κριτήριο ισχύος ενός ηλεκτρολύτη είναι η ισοδύναμη αγωγιμότητά του που δεν σχετίζεται με την τιμή διαλυτότητας του ηλεκτρολύτη, ενώ κριτήριο διαλυτότητας μιας ουσίας αποτελεί το γινόμενο διαλυτότητάς της (Κsp). Ισχυροί ηλεκτρολύτες έχουν μεγάλη Ι.Α. η οποία αυξάνεται βαθμιαία και σχετικά λίγο με την αραίωση (σύμφωνα με το σχολικό εγχειρίδιο δεν μεταβάλλεται) , ενώ η Ι.Α. των ασθενών ηλεκτρολυτών είναι μικρή , αυξάνεται όμως απότομα σε μεγάλες αραιώσεις. (Νόμος αραίωσης ostwald). Τα άλατα για παράδειγμα είναι όλα ισχυροί ηλεκτρολύτες ακόμη και τα δυσδιάλυτα (Ποιοτική ανάλυση και Χημική ισορροπία, Θ. Χατζηιωάννου, σελ.28). Το ποσοστό που θα διαλυθεί μπορεί να είναι ελάχιστο και εξαρτάται από την ενέργεια πλέγματος . Υπάρχουν και εδώ κάποιοι γενικοί κανόνες , που επιδέχονται αρκετές εξαιρέσεις. Π.χ. άλατα με μικρά ιόντα μεγάλου φορτίου είναι συνήθως ευδιάλυτα. Επίσης η διαφορά μεγέθους κατιόντος, ανιόντος ευνοεί αυξημένη διαλυτότητα. Έτσι μπορεί να διαλυθεί ένα μικρό ποσό του άλατος , αλλά από τη στιγμή που διαλύεται και βρίσκεται αποκλειστικά με την μορφή εφυδατωμένων ιόντων, επομένως η διάστασή του θεωρείται πλήρης.




Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011

ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΛΥΤΕΡΗ ΖΩΗ

Σήμερα σας προσκαλώ να διαβάσετε ένα άρθρο με συμβουλές που μπορεί να αλλάξουν την υγεία και τη ζωή σας. Είπαμε οτι στα μικρά και καθημερινά κρύβονταιι οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή μας. Αν εφαρμόσετε τα τρία τέταρτα των συμβουλών που προτείνουν οι γνωστοί καθηγητές, Χρήστος Πίτσαβος, αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών , ο αναπληρωτής καθηγητής Ορθοπεδικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Νίκος Παπαϊωάννου και ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης Αντώνης Καφάτος , πολλά θα αλλάξουν στο τρόπο που ζείτε. Προτείνω να το εκτυπώσετε και να το κολλήσετε στο γραφείο σας. ΜΙΚΡΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ λοιπόν και δεν θα το μετανιώσετε. Λ.Γ.Τ

Μικρές αλλαγές στην καθημερινή ζωή σας μπορεί να φέρουν μεγάλες αλλαγέςστην υγεία σας, όπως δείχνουν νέες μεγάλες έρευνες.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Χρήστος Πίτσαβος,ο αναπληρωτής καθηγητής Ορθοπεδικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Νίκος Παπαϊωάννου και ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης Αντώνης Καφάτος δίνουν πρακτικές συμβουλές για να αλλάξετε με ανώδυνο τρόπο (χωρίς νατο καταλάβετε) το προφίλ της υγείας σας.
Αφαιρέστε ένα γραμμάριο αλάτι την ημέρα από το φαγητό σας. Μεγάλη έρευνα από τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Λίβερπουλ, η οποία παρουσιάστηκε πρόσφατα στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας στο Σαν Φραντσίσκο, έδειξε ότι περισσότερεςαπό 21.000 ζωές στη Βρετανία θα σώζονταν κάθε χρόνο από τη στεφανιαία νόσο αν οι κάτοικοί της έτρωγαν μόνο ένα γραμμάριο λιγότερο αλάτι την ημέρα, προσέθεταν ένα φρούτο στην καθημερινή διατροφή τους και αντικαθιστούσαν το 1% της προσλαμβανόμενης ενέργειας από κορεσμένα λίπη (ζωικά) ή τρανς λίπη (υδρογονωμένα) με ακόρεστα (φυτικά). Να θυμάστε ότι με κάθε αναποδογύρισμα της μέσης αλατιέρας πέφτει στο φαγητό ποσότητα αλατιού έως μισό γραμμάριο, ενώ κάθε κουταλάκι του γλυκού αλάτι είναι περίπου 5 γραμμάρια.
Αντικαταστήστε τα μυτερά παπούτσια με στρογγυλά ή τετράγωνα. Οι καλύτεροι πελάτες των ορθοπεδικών γιατρών είναι οι γυναίκες που φορούν μυτερά παπούτσια! «Τα παπούτσια με τριγωνική μύτη παραμορφώνουντα δάκτυλα και προκαλούν στις γυναίκες τα επώδυνα κότσια (την παραμόρφωση του μεγάλου βλαισού δακτύλου)», τονίζει ο κ. Παπαϊωάννου.
Να φοράτε αντιηλιακό και τον χειμώνα ή τις συννεφιασμένες ημέρες. «Τα αντιηλιακά δεν είναι μόνο για το καλοκαίρι και την ηλιοφάνεια»,υπογραμμίζει ο δερματολόγος δρ Νικ Λόουι, σύμβουλος στο ΝοσοκομείοUniversity College στο Λονδίνο. «Η UVA ακτινοβολία, ο ύπουλος εχθρός του δέρματος, είναι παρούσα όλο τον χρόνο και διαπερνά σύννεφα και γυαλιά. Γι' αυτό, να φοράτε κάθε μέρα αντιηλιακό (που θα καλύπτει την UVA ακτινοβολία), τον χειμώνα με δείκτη προστασίας 15 και το καλοκαίριμε δείκτη προστασίας 30».
Να τρώτε τροφές με διάφορα χρώματα. Κάθε χρώμα αντιπροσωπεύει διαφορετικές αντιοξειδωτικές ουσίες που θωρακίζουν την υγεία, καθώς και θρεπτικά συστατικά που δρουν συνεργατιικά με άλλα. Για παράδειγμα, η βιταμίνη C από τα φρούτα ενισχύει την απορρόφηση του σιδήρου από τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά όπως τοσπανάκι. Καθημερινά, λοιπόν, σκεφθείτε αν φάγατε κάτι πράσινο, κάτι πορτοκαλί και κάτι κόκκινο.
Μειώστε τις ημερήσιες θερμίδες σας κατά 250 την ημέρα. Θα χάνετε ένα περιττό κιλό τον μήνα, απλώς αφαιρώντας από τη διατροφήσας π.χ. ένα ντόνατς (218 θερμίδες) ή μισή σοκολάτα γάλακτος (265θερμίδες) ή μια γκοφρέτα (203 θερμίδες) ή δύο αναψυκτικά (129 θερμίδεςτο ένα) ή αλλάζοντας τα δύο πλήρη γαλακτοκομικά γιαούρτια (212θερμίδες το απλό και 230 το στραγγιστό) με άπαχα (82 θερμίδες το ένα)ή αντικαθιστώντας την τυρόπιτα στο κολατσιό (280 θερμίδες) με ένα μήλο(71 θερμίδες) ή ένα αχλάδι (49 θερμίδες) ή ένα ροδάκινο (66 θερμίδες)ή 20 κεράσια (24 θερμίδες) ή 10 φράουλες (27 θερμίδες). «Ελάττωση του σωματικού βάρους κατά 5 κιλά μπορεί να ελαττώσει την κακή χοληστερόλη (LDL) κατά περίπου 5%-8%, ενώ για κάθε κιλό που χάνετε αυξάνεται η καλή χοληστερόλη (HDL) κατά 0,35 μονάδες», λέει ο κ.Πίτσαβος. «Επιπλέον, η βελτίωση του Δείκτη Μάζας Σώματος και ηαπόκτηση του ιδανικού (για το ύψος και τις σωματικές δραστηριότητες κάθε ατόμου) βάρους επαναφέρει τη συστολική και τη διαστολική πίεση στα φυσιολογικά επίπεδα».
Μη φοράτε τελείως ίσια παπούτσια. «Μια μικρή ανύψωση (τακούνι 1,5 - 3 εκατοστά) είναι απαραίτητη για τη στατική του σώματος», λέει ο κ. Παπαϊωάννου. «Ετσι, κατανέμεται το βάρος του σώματος σε όλη την επιφάνεια του πέλματος και όχι μόνο στις φτέρνες και δεν ταλαιπωρείται η μέση σας».
Μην τρώτε «ένα και καλό» γεύμα την ημέρα. «Τα γεύματά μας κατά τη διάρκεια μίας ημέρας δεν πρέπει να υπερβαίνουν συνολικά τα πέντε ή να είναι λιγότερα από τρία, για τη σωστή λειτουργία του μεταβολισμού μας», εξηγεί ο κ. Πίτσαβος.«Να τρώτε τρία κύρια γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και δύο μικρότερα στα μεσοδιαστήματα (κατά προτίμηση ένα φρούτο ή ένα γιαούρτι)». Μοιράστε λοιπόν το φαγητό της ημέρας, για να έχετε ομοιόμορφη απελευθέρωση της γλυκόζης στο αίμα και επομένως αύξηση τηςσωματικής και διανοητικής αντοχής και αποφυγή της υπνηλίας.
Να δουλεύετε στη σωστή εργονομική θέση. Η κακή στάση μπροστά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή καταπονεί τον αυχένα,τη σπονδυλική στήλη και τους καρπούς, με αποτέλεσμα να προκαλούνται πόνοι στη μέση και τον σβέρκο και φλεγμονές. «Η οθόνη πρέπει να είναιστο ύψος των ματιών για να μη σκύβετε», συμβουλεύει ο κ. Παπαϊωάννου.«Κάτω από τον καρπό πρέπει να υπάρχει ένα μαξιλαράκι (pad), για να μηνπροκαλούνται τενοντίτιδες. Η ράχη πρέπει να στηρίζεται καλά στην καρέκλα. Η καρέκλα πρέπει να είναι περιστρεφόμενη, ώστε να μη στρέφουμε το σώμα μας προς την οθόνη». Κάνετε ασκήσεις ενώ βλέπετε τηλεόραση. Καθώς βλέπετε τηλεόραση στο τέλος της ημέρας, ξαπλώστε στο χαλί για διατάσεις του κορμού (πολύ ανακουφιστικές μετά την καθιστική δουλειάστο γραφείο) και μερικές ασκήσεις κοιλιακών μυών (για να κρατούν καλά τη μέση και την πλάτη), οι οποίοι δεν γυμνάζονται με τις καθημερινές εργασίες. Μπορείτε επίσης να κάνετε μερικές ασκήσεις με μπάλα γυμναστικής, είτε πατώντας τα πόδια στο πάτωμα και τεντώνοντας προσεκτικά την πλάτη στην επιφάνειά της είτε κάνοντας κυκλικές κινήσεις με τους γοφούς ενώ κάθεστε πάνω στην μπάλα.Αλλη ιδέα είναι να κάθεστε όρθιος στο ένα πόδι για ένα λεπτό (κάνονταςεναλλαγή με το άλλο πόδι την επόμενη φορά) ενώ πλένετε τα δόντια σας, είναι καλή άσκηση ισορροπίας.
Να τρώτε 5-6 καρύδια την ημέρα. «Σας δίνουν την επαρκή ποσότητα των ω-3 λιπαρών οξέων (α-λινολεϊκούοξέος) για πρόληψη του εμφράγματος του μυοκαρδίου και των εγκεφαλικών επεισοδίων», εξηγεί ο κ. Καφάτος. Να πλένετε τα χέρια σας μόλις μπείτε στο σπίτι. «Πολλοί ιοί μπορεί να περάσουν πολύ εύκολα από τα χέρια σας στον οργανισμό σας. Ετσι, το χερούλι της πόρτας του δημόσιου κτιρίου ή οι χειρολαβές στο Μετρό είναι το χειρότερο πράγμα που μπορείτε να πιάσετε», λέει ο καθηγητής Ρον Εκλις, διευθυντής του Κέντρου ΚοινούΚρυολογήματος στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ.«Προσπαθώ πάντα να έχω τα χέρια στην τσέπη μου ή να διαβάζω στο τρένο ένα βιβλίο και όταν γυρνώ στο σπίτι πλένω τα χέρια μου με πολύ σαπούνι και ζεστό νερό, τραγουδώντας το "Happy Birthday" από την αρχή έως το τέλος, ώστε να είμαι βέβαιος ότι έκανα επαρκές πλύσιμο.»Προσέξτε, επίσης, αν είστε κουρασμένοι, να μην τρίψετε τα μάτια σας με άπλυτα χέρια, είναι ένα σημείο εισόδου για κάθε ιό», προσθέτει.
Μην πίνετε πάνω από 2 φλιτζάνια καφέ την ημέρα. «Κατά προτίμηση, ο καφές να είναι φίλτρου ή ελληνικός», συνιστά ο κ.Πίτσαβος. «Η κατάχρηση στην κατανάλωση καφέ αυξάνει την αρτηριακή πίεση και αυτή, τον κίνδυνο για έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο».
Μη μιλάτε για δουλειές και προβλήματα όταν βγαίνετε για ψυχαγωγία. Το χειρότερο που μπορείτε να κάνετε όταν βγαίνετε για διασκέδαση είναι να μιλάτε για προβλήματα, σύμφωνα με την καθηγήτρια Ψυχολογίας στοΠανεπιστήμιο του Λάνκαστερ Κάρι Κούπερ. «Νομίζετε ότι κάτι κάνετε γιατο πρόβλημά σας, αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνετε τίποτα», λέει.«Αντίθετα, ένας καφές ή μια βόλτα με ένα φίλο χωρίς δυσάρεστεςσυζητήσεις είναι η καλύτερη στρατηγική για να αντιμετωπίσετε το στρες».
Προσθέστε ένα ποτηράκι κόκκινο κρασί στο καθημερινό γεύμα σας. Ή μοιράστε το σε δύο κύρια γεύματα της ημέρας. «Η κατανάλωση αλκοόλ καθημερινά και σε μικρές ποσότητες (1-2 μικρά ποτήρια) έχει αποδειχθεί ότι δρα προστατευτικά και βελτιώνει τη λειτουργία της καρδιάς και όλων των αγγείων», λέει ο κ. Πίτσαβος. «Ιδιαίτερα το κόκκινο κρασί είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες».
Μην παρακοιμάστε τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες. Πολλές ημικρανίες αναφέρονται και ως «πονοκέφαλοι του γουικέντ», γιατί συχνά εμφανίζονται τα πρωινά του Σαββάτου ή της Κυριακής, σύμφωνα μετον δρα Αντριου Ντόουσον, κλινικό διευθυντή της Υπηρεσίας Πονοκεφάλων PCT στο Κεντ.«Οι αλλαγές στο ωράριο του ύπνου έχουν θεαματικό αποτέλεσμα στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και είναι υπεύθυνες για την ισορροπία τωνορμονών, που μπορεί να πυροδοτήσουν πονοκεφάλους. Γι' αυτό,προσπαθήστε να έχετε το Σαββατοκύριακο περίπου το ίδιο ωράριο με τις καθημερινές και αν αισθάνεστε κουρασμένοι, να παίρνετε έναν υπνάκο το μεσημέρι».
Να κάνετε εντατική γυμναστική τρεις φορές την εβδομάδα επί 10 λεπτά. Σύμφωνα με μια έρευνα που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιθεώρηση«Journal of Physiology», η εναλλαγή σύντομων εκρήξεων έντονης άσκησης με μικρές περιόδους αδράνειας δίνει καλύτερα αποτελέσματα με λιγότερο χρόνο και κόπο.«Κάνοντας εντατικά δέκα μονόλεπτα π.χ. στο ποδήλατο γυμναστικής και διακόπτοντας για ένα λεπτό, επί τρεις φορές την εβδομάδα, έχει τα ίδιααποτελέσματα για τους μυς με πολλές ώρες συμβατικής άσκησης η οποία δεν γίνεται το ίδιο εντατικά», δήλωσε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακ Μάστερ του Καναδά και επικεφαλής της έρευνας, Μάρτιν Γκιμπάλα.
Να αγοράζετε παπούτσια στο τέλος της ημέρας «Επειδή τα πόδια πρήζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας, το πρωινό μέγεθος συνήθως είναι διαφορετικό από το βραδινό και αν αγοράσετε παπούτσια το πρωί, αυτά θα ταλαιπωρήσουν τα πέλματά σας και θα παραμορφώσουν τα δάκτυλά σας», σημειώνει ο κ. Παπαϊωάννου.
Να αναπνέετε όπως τα μωρά «Το στρες αθροίζεται, γι' αυτό βρείτε μικρά "παράθυρα χρόνου" κατά τη διάρκεια της ημέρας για να αποσυμπιέζεστε από το άγχος με λίγες καλές αναπνοές», λέει ο δρ Νιλ Σαχ, διευθυντής της βρετανικής ΕταιρείαςΔιαχείρισης του Στρες. «Το στρες προκαλεί μικρές αναπνοές που αφήνουντο διάφραγμα ακίνητο με αποτέλεσμα να κάνουν όλη τη δουλειά οι μύες του θώρακα. Ο μύες αυτοί γίνονται ολοένα στενότεροι και στο τέλος μιας ημέρας με έντονο στρες αισθάνεστε τους ώμους σας να έχουν φθάσει στα αυτιά σας».Να παίρνετε λοιπόν βαθιές αναπνοές φανταζόμενοι μια μπάλα που φουσκώνει κάτω από την κοιλιά σας. Να κρατάτε την αναπνοή αυτή για 5 -6 δευτερόλεπτα και να εκπνέετε αργά από τη μύτη. «Αν επαναλαμβάνετε τη διαδικασία δέκα φορές κάθε δύο ώρες θα αισθάνεστε διαφορετικός άνθρωπος στη δουλειά», λέει ο δρ Σαχ. «Το αποκαλώ αναπνοή μωρού, γιατί όλοι γεννιόμαστε με καλή αναπνοή».